اصول هرس و تربیت در گیاهان

اصول هرس و تربیت در گیاهان

رشد و نمو گیاهان را با تغییر در شرایط محیطی و یا دستکاری در خود گیاه می‌توان تنظیم کرد، برای رسیدن به چنین تغییراتی در گیاه از روش‌های فیزیکی مانند هرس کردن (Pruning) استفاده می‌شود، هرس کردن یا حذف قسمت‌هایی (جوانه، شاخه، برگ و گل و میوه) از گیاه همراه با عمل تربیت انجام می‌گیرد، تا گیاه به شکل یا فرم معینی ایجاد شود به عنوان مثال تربیت درختان میوه و گیاهان زینتی به اشکال مختلف و یا حصار. تربیت گیاهان بایستی در مراحل اولیه رشد انجام شود، هرس منظم برای حفظ شکل و تعادل فیزیولوژیکی لازم برای گلدهی و میوه‌دهی ضروری است.

هدف از هرس

هرس گیاهان باغی بطور عمده به سه دلیل زیر انجام می‌گیرد:

۱- تنظیم اندازه گیاه
۲- بدست آوردن شکل یا فرم معین
۳- بهبود کارآیی یا باروری گیاه (تنظیم کمیت و کیفیت محصول)

4-هرس اثر پاکوتاه کنندگی در گیاهان دارد. به عنوان مثال کوتاه کردن منظم درختچه‌های زینتی و گیاهان حصار باعث می ‌شود که آنها ارتفاع مناسبی داشته باشند.

5-هرس درختان میوه سبب تولید تاجی مناسب برای سهولت در برداشت می ‌شود.

6-هدف دیگری که در اثر تربیت و هرس کردن گیاه بدست می‌آید ایجاد اسکلتی مناسب با شکل مشخص و معین است.

زمان انجام هرس

بطور کلی زمان مناسب برای هرس به نوع گونه گیاهی و هدف از انجام هرس بستگی دارد، اکثر درختان در فصل زمستان هرس می‌شوند که به این عمل هرس زمستانه (هرس رکود) گویند اما در برخی مواقع انجام هرس تابستانه (هرس سبز) نیز سودمند است، غالباً هرس در درختان خزان دار انجام شده و این کار برای درختان میوه همیشه سبز کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرد بنابراین انجام هرس در فصول زمستان و تابستان است یا به عبارتی دقیق‌تر در طی فصل رکود و فصل رشد.

۱- هرس زمستانه:

معمولاً هرس زمستانه به هنگام خزان گیاه انجام می‌شود، با وجود این در تمام ماه‌های پاییز و زمستان این عمل میسر است، هرس شدید زمستانه درختان موجب تقویت شاخه‌های تولید شده در سال آینده می‌شود و چنانچه درخت هرس زمستانه نشود یا هرس سبکی در روی آن صورت گیرد، شاخه‌های حاصل از رشد جدید کمتر خواهد شد، شاخه‌های جدید رشد کرده پس از هرس زمستانه طویل‌تر هستند زیرا میان گره‌های بلندتری دارند همچنین برگهای سبزتر و بزرگتری دارند از این نظر که هنگام خزان، شاخه‌ها فاقد برگ بوده و به آسانی قابل رؤیت هستند انجام هرس زمستانه دقیق‌تر است.

۲- هرس تابستانه :

زمان اجرای هرس تابستانه با توجه به عوامل محیطی و میزان رشد گونه گیاهی متفاوت است با وجود این در مورد درختان میوه ماههای اردیبهشت تا تیر ماه مناسب خواهند بود در هرس تابستانه شاخه‌های نابارور درخت مانند پاجوش‌ها و نرک‌ها و همچنین گلها و میوه‌های کوچک اضافی نیز حذف می‌شوند بنابراین هرس پوست، گل و میوه، حذف برگها و سرزنی شاخه‌های در حال رشد از جمله هرس‌های تابستانه محسوب می‌شوند برای مثال حذف تعدادی از برگهای بالغ درخت که بر روی میوه‌های در حال رشد سایه‌اندازی می‌کنند موجب تغییر رنگ در میوه‌ها شده و کیفیت بازارپسندی محصول را افزایش می‌دهد.

زخم‌های حاصل از هرس زمستانه دیرتر از هرس تابستانه ترمیم می‌شوند زیرا در فصل رشد گیاه سریع‌تر می ‌تواند محل زخم را بپوشاند از اینرو احتمال آلودگی زخم‌ها در طی زمستان کمی بیشتر است.

اهمیت هرس کردن درختان
اندام‌های درخت به دلایل مختلف هرس می‌شوند که هدف از آن داشتن ظاهر زیباتر و عملکرد بهتر درخت است. رسیدگی به ظاهر درخت با هرس و بریدن شاخ و برگ‌های آسیب‌دیده و بیمار، می‌تواند شرایط میوه‌دهی و گلدهی درخت را تشویق کند.
به طور‌کلی، درختان همانند هر موجود زنده دیگری در پهنه این کره خاکی، نیاز به مراقبت و توجه دارند. همان‌قدر که ما به گیاهان نیاز داریم، آنها نیز می‌توانند از دانش ما برای داشتن زندگی بهتر بهره‌مند شوند؛ مگر نشنیده‌اید که گیاهان نیز درد را احساس می‌کنند.
فواید هرس درختان
نگهداری از درختان و بوته‌ها با کمک هرس کردن به آن‌ها کمک می‌کند تا سالم‌تر و بهتر به نظر برسند. هرس درخت ها و بوته‌ها به‌طور مناسب فواید فراوانی برای آن‌ها دارد، ازجمله:
1. بالا بردن امنیت
2. تقویت رشد درختان
3. کمک به رشد درختان
4. مانع از رشد درختان به‌طور نامطلوب می‌شود.
5. با هرس درختان و بوته‌ها می‌توان شکل‌هایی زیبا ساخت
6. افزایش میزان باروری درختان و بوته ها